Tijdens een onlangs door ons georganiseerde Ervaringsworkshop 'Organisatieontwikkeling' waren de aanwezige Operations directeuren en HR-managers uit ons relatienetwerk het er vrij snel over eens: zet je de do's en dont's bij verandering en verbetering van organisaties op een rij, dan spreken ze eigenlijk gewoon voor zich. Waarom leidt veranderen en verbeteren in de praktijk niet altijd tot het gewenste succes? Het werd een bijeenkomst met boeiende gesprekken en herkenbare dilemma's.
‘Leid de ontwikkeldoelen helder af van de bedrijfsdoelen’. Dat was een van de eerste do’s die op tafel kwam. Logisch, vond iedereen. Maar al doorpratend ontstond het besef dat logisch niet altijd makkelijk is. Organisaties gaan vaak energiek van start om halverwege te concluderen dat het ergens wrikt en het beoogde resultaat - minder uitval, meer efficiency, resultaatverbetering - uitblijft. Meestal bleken de ontwikkeldoelen bij de start niet helder en concreet genoeg. Of waren ze op z’n minst bij een deel van de mensen die het veranderingsproces moesten uitvoeren onvoldoende duidelijk. Verder blijkt uit diverse ervaringen dat het best lastig is om de verbeterdoelen per niveau te vertalen naar wat elke betrokken persoon er vanuit zijn of haar rol hieraan kan bijdragen.
Een belangrijke conclusie tijdens de Ervaringsworkshop was daarom: durf als leider van de verandering vooraf stil te staan bij wat je in de basis zelf goed moet voorbereiden en organiseren. Schets eerst het concrete toekomstplaatje. Bedenk vervolgens - en dat is de crux - de beste weg ernaartoe. Minstens zo belangrijk is het om vervolgens regelmatig bij te stellen om op koers te blijven: wat werkte en wat niet? En wat kunnen we hiervan leren voor de vervolgstappen?
Gaandeweg de gezamenlijke sessie bleek dat organisatieontwikkeling een complexe puzzel is die compleet gelegd moet worden. Geen enkel stukje mag ontbreken. Zo is het bij het onder de loep nemen van werkprocessen belangrijk om het adagium ‘zo doen we het hier toch altijd’ te doorbreken. Wat draagt wel en/of juist niet bij aan het bereiken van de gestelde doelen? En wat hebben we verder nodig en nog niet georganiseerd? Een scherpe analyse van de benodigde capaciteit moet daarbij leiden tot voldoende machines en mensen.
Tot slot is het van essentieel belang dat je niet alleen over voldoende mensen, maar tegelijkertijd over de juiste mensen beschikt. Mensen met de juiste competenties om de verandering te dragen en te doen slagen. Welk gedrag verwacht je van hen? Wat hebben zij daar functioneel én persoonlijk voor nodig? Met welke kennis en onder welke omstandigheden kunnen zij excelleren in hun (nieuwe) rol? Wat is er nodig op het gebied van opleiding, omscholing, coaching en - vooral - learning on the job? Kennis mag bovendien niet langer alleen in de hoofden van mensen opgeslagen blijven. Allemaal stukjes die samen de totale puzzel vormen voor succes op lange termijn.
Het goede nieuws: de aanwezigen waren er na afloop van de Ervaringsworkshop van overtuigd dat succesvolle organisatieontwikkeling weliswaar een ingewikkelde puzzel is, maar dat het leggen ervan absoluut kan. Mits je er voldoende tijd en aandacht aan besteedt en regelmatig een moment van bezinning inbouwt. Waarbij je kritisch naar jezelf kijkt, het totale proces overziet en in de diepere oorzaken van eventuele haperingen of belemmeringen durft te duiken. Die aanpak moet een way of life worden. Ook nadat de ontwikkeldoelen zijn bereikt. Want ook voor organisatieontwikkeling geldt: elk einde is een nieuw begin.
Arianne van Tongeren (Ontwikkelingspartners)
Bartelt Blankenberg (Managing Partner ARV Group)